Jantje zag eens pruimen hangen…

Jantje zag eens pruimen hangen,
O! als eieren zo groot.
't Scheen, dat Jantje wou gaan plukken,
Schoon zijn vader 't hem verbood.
Hier is, zei hij, noch mijn vader,
Noch de tuinman, die het ziet:
Aan een boom, zo vol geladen,
Mist men vijf, zes pruimen niet.
Maar ik wil gehoorzaam wezen,
En niet plukken; ik loop heen.
Zou ik om een hand vol pruimen
Ongehoorzaam wezen? Neen !

Voort ging Jantje, maar zijn vader,
Die hem stil beluisterd had,
Kwam hem in het lopen tegen
Vooraan op het middenpad.
Kom mijn Jantje, zei de vader,
Kom mijn kleine hartedief!
Nu zal ik u pruimen plukken,
Nu heeft vader Jantje lief.
Daarop ging Papa aan 't schudden,
Jantje raapte schielijk op.
Jantje kreeg zijn hoed vol pruimen,
En liep heen op een galop.

Dat gedichtje heb ik nog geleerd op school. Ik had toen al mijn bedenkingen bij die vader, die Jantje eerst verbood om pruimen te plukken, maar toen zelf aan die boom ging schudden. Volgens mij is daar toen de basis gelegd van Jantjes latere criminele gedrag. Ze hebben daar wekenlang pruimenconfituur gegeten, om nog maar te zwijgen over konijn met pruimen. Zijn vader was een geniepigaard, die zijn zoontje stilletjes afluisterde. Er mankeerde iets aan Jantje want die liep tegen zichzelve te praten…

Jantje droeg een hoed, wat mij doet veronderstellen dat het er ene was met vier deuken. Andere kinderen droegen een klak, maar nee, Jantje droeg een hoed met vier deuken. In een hoed gaan waarschijnlijk meer pruimen hé? Met andere woorden, heel dat gedoe met die pruimen was opgezet spel. Conclusie? Die vader gebruikte Jantje om pruimen te stelen bij iemand die er warmpjes inzat gezien hij een tuinman in dienst had. Ik denk dat die familie van dat arme Jantje stropers waren. Ze stroopten konijnen, wat verklaard waarom ze zoveel pruimen nodig hadden…

Jantje was o zo blij omdat hij schielijk zijn hoed kon vullen met die sappige pruimen. Zo schielijk zal het wel niet geweest zijn, aangezien zijn mama twee uren bezig was om de talrijke hagelbolletjes uit zijn dikke kont te peuteren. Die tuinman lag al langer op de loer en was ook niet van gisteren hé? Als je alle dagen pruimen ziet verdwijnen, gaat er vroeg of laat een lichtje branden. Zal wel een olielamp geweest zijn, veronderstel ik toch, want nergens wordt er vermeld in welk jaar die criminele daad zich afspeelt. Na een beetje zoeken op het Internet, heb ik gevonden dat schrijver van dit grandioze gedichtje geboren is in 1746 in Gouda. Hieronymus van Alphen is zijn naam, het is maar dat je het weet hé? Dus het was wel degelijk een olielamp en geen zaklantaarn, zoals mijn teerbeminde dochter mij wou laten geloven. Ik, die altijd gedacht had dat de kindjes in Nederland braver waren dan die in Vlaanderen, maar nee, ze zijn even erg, zo niet nog erger. Waar waren de tien geboden gebleven? U zult niet stelen, behalve als je tot de bevoorrechte klasse behoort?

Jantje groeide op tot een uit de kluiten gewassen jongeman, die van geen kleintje vervaard was. Op zijn veertiende ging hij werken in de confituurfabriek van meneer baron. Ze maakten daar, je raadt het nooit, pruimenconfituur en appeljenever. Wat goed uitkwam voor Jantje want later zag hij eens appelen hangen als eieren zo groot. Ik heb, louter uit wetenschappelijke interesse, eens een appel naast een ei gelegd. Geloof het of niet, een ei is vele malen kleiner dan een appel. Wat dan weer verklaart waarom kippen eieren leggen en geen appelen. Ik heb ook nog nooit een kip een appel zien uitbroeden hé? Maar kom, ik ben aan het afdwalen…

Zijn vader, die nu nog meer dronk dan vroeger het geval was, zag toekomst in Jantje. Waarom ze die kerel nog Jantje heten, is mij een compleet raadsel. Jantje was bijna 1,78m en dat op zijn veertiende. Zijn moeder, die veertien kinderen gebaard had, wat vrij normaal was in die tijd, had nooit iets te zeggen gehad in haar huishouden. Wat ook normaal was in die tijd hé? Ze was al tevreden dat ze pruimen had en appeljenever. Haar eigen pruim was al lang niet meer te pruimen, zei haar halve trouwboek. Ze deed er het zwijgen toe want Jantjes vader, waarvan we de naam niet weten, kon baldadig en ook gewelddadig uit de hoek komen. Hij schrok er niet voor terug om met een goedgemikte spuw zijn pruimtabak in de ogen van zijn liefhebbende vrouw te spugen. Heeft hij ooit ook eens geprobeerd bij zijn zoontje, maar die sloeg hem bijna de kop in met een konijnenpoot waar de pruimen nog aan vasthingen. Sindsdien zag zijn vader toekomst in zijn zoontje…

Maar de geschiedenis van Jantje gaat verder. Jantje was nu achttien, werd uitgeloot om in het leger te gaan. En daar hebben ze van hem een echte man gemaakt. Gezien zijn lengte was hij de geknipte man om in het geniep pruimen te plukken voor Napoleon Bonaparte, die toen op bezoek was in onze contreien. Gedaan met schudden aan de bomen, moet hij gedacht hebben, ik heb mijn vader niet meer nodig. Die twee hebben daar ter plaatse de legale diefstal uitgevonden. Napoleon was niet de eerste de beste hé? Maar schone liedjes duren niet lang, zegt het spreekwoord. Napoleon werd verslagen ergens in Eigenbrakel en niet in Waterloo; zoals sommigen beweren…

Jantje werd op heterdaad betrapt toen hij, voor de zoveelste keer (hij kon het niet laten) pruimen aan het stelen was. De Engelsen konden er niet mee lachen, eieren mag men stelen, maar pruimen niet, ook al zijn ze als eieren zo groot. Een vos steelt nooit pruimen, maar wel eieren. Maar laten we dat maar buiten beschouwing laten hé? De straf die er stond op het stelen van die edele vruchten, was ook niet van de poes. De doodstraf, sprak het militaire tribunaal. Ophangen aan de hoogste boom, zei de baron, die ook wel van een verzetje hield. Jantje mocht als gunstmaatregel zelf zijn boom uitkiezen. Hij koos voor een pruimenboom. Hij koesterde als kind al een platonische liefde voor pruimen en nog meer voor de bomen die deze vruchten droegen…

Mama, ik ben uit uw pruim gekomen, voorwaar, het leven valt niet te pruimen, waren zijn laatste woorden en hij spuwde met een welgemikte schot zijn pruimtabak recht in de ogen van de baron…

Moeten er nog pruimen zijn hé?

©GoNo